Je bent het vast weleens tegengekomen. De term “Mastering”. Wat is het? En waarom doet iedereen er zo geheimzinnig over? Het masteren wordt door sommige professionals ook wel “The Dark Art” genoemd. Velen zien het als een wonderbaarlijk proces waarvan niemand precies weet wat er gebeurt. Toch is het noodzakelijk dat je als artiest weet wat je ermee kunt.

Wat is dat nou, masteren?

Het masteren is de laatste stap in het proces van het maken van een CD. Alles start met het opnemen. Als je vocalist bent, maak je de geluidsopnames met de orkestband als begeleidingsmuziek. Na de opname wordt jouw stem en de muziek samen mooi in balans gebracht. Uiteraard kan dit ook met een hele band met muzikanten gebeuren. Alle opgenomen instrumenten en vocalen worden met elkaar in gebalanceerd zodat niets te hard of te zacht klinkt. Daarnaast kunnen allerlei creatieve effecten worden toegepast zoals galm en toonregeling. Of heftigere dingen zoals vervorming en Autotune. Dit hele balanceer-proces noemen we afmixen. En het eindresultaat is een mix. De mix is altijd een hoge-kwaliteit stereofile, en wordt naar de masteraar gestuurd.

Geluidsnivo

In vroeger tijden werden LP’s geperst uit korrels vinyl. Een mal perste met hoge druk en temperatuur korrels vinyl samen. Om de audio op de mal te krijgen gebruikten ze een snij-apparaat. Er was iemand nodig die de tape (waar de muziek op stond) afspeelde op het snij-apparaat. De snijder werd gestart en begon te draaien en op te nemen. De persoon verantwoordelijk voor het snijden speelde één voor één de geluidsbanden af die op de LP moesten komen. Hij moest snel zijn, want het apparaat bleef gewoon doordraaien. Soms gebeurde het dat een nummer harder klonk dan de voorgaande. Hij regelde dat bij zodat de luisteraar niet plotseling een harder liedje uit de speakers zou krijgen. Dit is nog steeds het primaire doel van de masteraar: het gelijk brengen van de volumes tussen de nummers. Dit gebeurt op het gehoor.

Klank

Naast het gelijk zetten van de volumes zal een masteraar ook zorgen dat een nummer niet uitschiet qua lage of hoge tonen ten opzichte van de andere nummers. Dit zie je vooral wanneer nummers op één album door verschillende studio’s worden afgemixed. Ook het stereobeeld en de dynamiek worden gecontroleerd en waar nodig bijgesteld.

Dynamiek

Heeft het masteren dan nog wel nut als je geen heel album hebt, maar bijvoorbeeld maar één nummer? Ook dan is het masteren zinvol. Zoals je weet klinken reclame spots op TV heel hard. Dit wordt de laatste tijd gelukkig steeds minder, maar is op enkele zenders nog steeds te horen. Het wordt veroorzaakt door wat wij noemen compressie; het kleiner maken van de dynamiek van de muziek. Dynamiek is het verschil tussen de hardste passage en de zachtste. In filmmuziek is dynamiek vaak erg groot; van fluisterende stiltes totdat die enorme ontploffing komt. In popmuziek is de dynamiek een stuk kleiner. Door de dynamiek kleiner te maken klinkt jouw nummer ineens een stuk “harder”. Het comprimeren is echter niet een knop die je even aan of uit zet. Het is een glijdende schaal. De regel is, hoe meer compressie, deste minder dynamiek je overhoudt. Helaas vinden platenmaatschappijen het belangrijk om alle muziek heel hard op CD te zetten. Het idee was dat een harder nummer beter verkoopt (later bleek het tegendeel overigens). Zij gaven masteraars daarom de opdracht zoveel mogelijk moeite te steken in het oppompen van de mixes. De ene week was masteraar A het hardste, de week erna vond masteraar B een nieuwe truuk om nóg harder te gaan. Deze “Loudness War” was op zijn piek in 2005. Hij is gelukkig op zijn retour. Mensen ontdekten namelijk wat teveel compressie met de geluidskwaliteit en dynamiek deed. Een overcompressed nummer klinkt heel plat en levenloos. En als het niet goed is gebeurd vaak ook nog vervormd.

Creatief

Het afmixen is een zeer creatief proces. Het masteren daarentegen wordt vaak gezien als een technisch proces. Maar dat hoeft echter niet. Ook bij de masteraar kun je als artiest gewoon je wensen kenbaar maken. Je bent tenslotte klant. Geef aan in welke mate je de dynamiek wilt behouden. Of wil je hem alsnog body geven en wat comprimeren? Ook kan hij of zij de dynamiek een beetje helpen door met de volumeknop te spelen op bepaalde momenten in de muziek. Is er een nummer dat warm en zwoel klinkt, en wil je dat benadrukken? Geef dat aan, en de masteraar zal je laten horen wat hij of zij ermee kan doen.

Er is technisch nog veel meer mogelijk met masteren. Denk aan reparties, verwijderen van tikken en ruis. Maar een masteraar maakt ook een radio-edit van jouw clubhit. Het loont sowieso de moeite om een masteraar in de arm te nemen. Het verschil is meestal duidelijk te horen; het is alsof je muziek opgepoetst is. Het klinkt het veel breder en dieper, en heeft daardoor meer impact.
Veel studio’s doen naast het afmixen ook mastering. En dat is prima zolang je niet teveel CD’s laat persen. Als je met jouw muziek echter serieus mee wilt doen met de top van Nederland, dan raad ik je aan om naar een specialist te gaan.

Peter Kanselaar
ZAP! Audioproducties
Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Peter Kanselaar runt sinds 2004 een professionele opnamestudio in Rotterdam. Hij schreef een aantal e-Books waaronder “Neem zelf je band op (en klink twee keer beter dan de buren)”. Hij heeft vele Rotterdamse bands opgenomen en geproduceerd.